پدیدة واگرائی فیزیکی در خاکهای غیر چسبنده و معیارهای ارزیابی آن

واگرائی فیزیکی پدیده‌ای است که طی آن خاکهای غیر چسبنده بدلیل ماهیت فیزیکی ذراتشان در اثر تماس با آب بصورت شناور در آمده وتوسط نیروی حاصل از جریان آب از محیط خارج می‌گردند. این پدیده از جمله مسائلی است که در اثر بی توجهی و یا عدم شناخت آن می‌تواند سازه‌ها و ابنیه‌های ساخته شده بر روی چنین خاکهائی را تهدید نماید. بدلیل گستردگی و پراکنش این نوع خاک در بسیاری از مناطق ایران و پتانسیل زیاد احداث سازه‌های آبی در این مناطق، تحقیق حاضر انجام شد تا پتانسیل واگرائی فیزیکی و فرسایش درونی خاکهای غیر چسبنده و عوامل مؤثر بر آن در دو مطالعه موردی دشت ساوه و استان خوزستان را مورد بررسی قرار دهد. برای انجام این تحقیق ابتدا نمونه‌های ماسه‌ای مختلفی تهیه شده و مشخصات فیزیکی و پتانسیل واگرائی آنها تعیین گردیدند. نمونه‌های دیگری نیز با اضافه کردن خاک چسبندة ریزدانه به خاکهای واگرا برای تعیین محدودة دانه‌بندی نمونه‌های تثبیت شده تهیه شدند. آزمایشهای شناسائی شامل دانه‌بندی، تراکم، حدودآتربرگ وآزمایش ارزیابی واگرائی پین هول بر روی کلیة نمونه‌ها مطابق استاندارد انجام گرفت. بر اساس این مطالعات، محدودة دانه‌بندی خاکهای دارای پتانسیل واگرائی فیزیکی تعیین و دو عامل مهم و تأثیرگذار بر درجة واگرائی فیزیکی شامل مقدار درصد وزنی و خمیرائی بخش ریزدانة خاک و همچنین قطر ذرات ماسه مشخص گردیدند. این بررسی‌ها نشان داد که هرچه درصد وزنی و خمیرائی بخش ریزدانة خاک بیشتر باشد از درجة واگرائی فیزیکی کاسته می‌شود. بر اساس تأثیر متقابل این دو پارامتر نموداری برای ارزیابی پتانسیل واگرائی فیزیکی پیشنهاد گردید. در این مطالعه آزمایش دیگری بر اساس زمان لازم برای وارفتگی نمونة متراکم شدة استاندارد، درون آب انجام پذیرفت. این آزمایش شبیه آزمایش کرامب می‌باشد با این تفاوت که نتایج آن براحتی بصورت کمی قابل ارزیابی است